Makowiec to tradycyjny wypiek, goszczący na naszych stołach między innymi w okresie Bożego Narodzenia. Wraz z nim te wyjątkowe dni w roku zdecydowanie nabierają uroku. I choć przygotowanie makowca wymaga nieco czasu, postaw na domowy wypiek.
Zadbaj o kilka elementów
Gdy masz już trochę wprawy w pieczeniu, pewnie zdajesz sobie sprawę, że najlepszy przepis to prosty przepis. Poznajesz wówczas podstawowe składniki i... Zaczynasz eksperymentować z dodatkami. Nie krępuj się i próbuj nowych opcji, pamiętaj jednak o kilku ważnych elementach, takich jak:
Tradycyjne dodatki
O ostatecznym smaku makowca decydują dodatki. Do masy makowej dodaj garść posiekanych orzechów włoskich i laskowych. Możesz do niej również dorzucić podsmażoną w cukrze skórkę pomarańczową oraz namoczone wcześniej rodzynki. Jeśli makowiec zamierzasz podać dorosłym, dodaj do niego kieliszek rumu lub owocowej nalewki, która wzmocni aromat wypieku.
Makowiec zawijany – tradycyjny już od wierzchu
Zamiast polewy z czekolady, makowiec możesz ozdobić czekoladowym lukrem przygotowanym z cukru pudru, kakao, mleka i masła. Nim lukier zastygnie na wierzchu ciasta, posyp go jeszcze makiem, kandyzowaną skórką pomarańczową lub płatkami migdałowymi. Jeśli wolisz, zamień je na mieszankę ulubionych orzechów – posiekaj je wedle uznania.
Jeśli chcesz do swojego makowca przygotować lukier, podstawową wersję wykonasz bardzo szybko i prosto. Na początek przesiej do miski cukier puder. Im więcej, tym więcej lukru uzyskasz. Do cukru pudru dodawaj powoli wodę lub sok wyciśnięty z cytryny i ucieraj całość do uzyskania gładkiej, pożądanej konsystencji. Taki gładki i jednolity lukier możesz wykorzystać do dekoracji makowca lub jako bazę pod inne dodatki.
Jak uzyskać sztywny lukier?
Im mniej wody lub soku z cytryny dodasz do cukru pudru, tym gęstszy będzie lukier. Jeśli pragniesz udekorować go jednym ze wspomnianych wcześniej dodatków, najlepiej będzie to wyglądało właśnie na gęstszym lukrze. Dodatkowym atutem tego rozwiązania jest to, że składniki na wierzchu będą się lepiej trzymać na cieście - lukier pełni tu funkcję kleju.
Lukier królewski
Choć nazwa tego lukru sugeruje, że może on być trudny w wykonaniu, wcale tak nie jest. Lista składników nie jest skomplikowana, ogranicza się do białek, cukru pudru i soku z cytryny. Sugerowana proporcja to 100 g cukru pudru na jedno białko i kilka kropel z soku z cytryny (to już zależy od pożądanej przez Ciebie gęstości i smaku lukru).
By wykonać lukier królewski, musisz ubić białka na wysokich obrotach miksera, ale nie na sztywną pianę. 30 sekund ubijania w zupełności wystarczy. Dodaj do nich cukier puder i mieszaj do uzyskania gładkiej konsystencji. Dodaj sok z cytryny i wymieszaj ponownie. Gotowy lukier wylej na makowiec i dodaj na niego pozostałe składniki do dekoracji.
Przygotowanie domowej masy makowej
Do makowca możesz użyć gotowej masy makowej lub wykonać ją samodzielnie. Przygotowanie domowej masy makowej zajmuje trochę czasu, jednak efekt końcowy jest warty tego nakładu pracy. Jeśli chcesz wykorzystać do niej suchy mak, do powyższej proporcji ciasta użyj go 250 g. Makowiec po upieczeniu będzie smaczniejszy, jeśli mak zostanie na początku przepłukany i zalany na kilka godzin zimną wodą (około 4-5 godzin).
Po tym czasie mak przełóż do garnka (możesz go odsączyć z nadmiaru wody przez gazę). Teraz należy mak zalać wrzątkiem. Tak przygotowany gotuj go na małym ogniu przez pół godziny. Gotowy mak poznasz po tym, że jego ziarenka swobodnie będą rozcierać się pomiędzy palcami.
Odsącz go dokładnie, a następnie zmiel mak za pomocą maszynki do mięsa wyposażonej w specjalne sito do maku. Po 2-3 mieleniach masa makowa będzie idealnie gęsta. Zmielony mak posłódź miodem (użyj go zależnie od preferencji, optymalnie będzie około 60 g). Tak uzyskana masa makowa jest już gotowa - możesz nią posmarować ciasto drożdżowe na makowiec.
Jakie jeszcze dodatki do masy makowej? Zaskocz gości smakiem!
Do zmielonego maku możesz dodać rozpuszczone masło (maksymalnie 50 g). Do podanych składników możesz dodać trochę skórki cytrynowej, olejek migdałowy, posiekane prażone migdały, suszone figi, morele i inne ulubione bakalie. Jeśli masa makowa nie będzie słodka, możesz dodać jeszcze do niej cukier puder.
Chcesz dodać jej więcej charakteru? Masę makową możesz wzbogacić o dodatek czerwonego wina (porto) lub likier (migdałowy lub pomarańczowy).
Jeśli po użyciu masy makowej w wypiekach zostanie Ci jej nadwyżka, możesz ją przechowywać w lodówce do pięciu-siedmiu dni, stosownie do wybranych dodatków. Możesz ją też zamrozić. Najwygodniej będzie mrozić ją w szczelnym pudełku. Tak przechowywana nadaje się do użytku do trzech-czterech miesięcy.
Zbyt suchy makowiec
Jak zrobić makowiec, który nie będzie zbyt suchy? Kruszący się i zapychający makowiec to zmora na świątecznym stole. By tego uniknąć, masę makową niezbędną w każdym przepisie na makowiec, możesz wymieszać z dwiema łyżkami słodkiej śmietany. Nieco wilgotności wypiekowi nada dodane do niego starte jabłko. Wówczas makowiec będzie idealnie wilgotny i z pewnością nikt nie oprze się spróbowaniu kawałka… lub kilku.
Pękanie makowca
Dlaczego makowiec pęka? Jeśli i Ty zadajesz sobie to pytanie – jest na nie odpowiedź. Pękanie ciasta może być spowodowane jego nieodpowiednim wyrobieniem. Możliwe też, że dodałeś/dodałaś zbyt wiele masy makowej – pod wpływem jej naporu ciasto może zacząć się kruszyć. Aby uniknąć pękania w trakcie pieczenia, zwiń makowiec w formę rolady. Dzięki temu ciasto tylko nieznacznie urośnie i na pewno nie popęka.
Mak ze sklepu
Piekąc makowiec, często używamy gotowej masy makowej. Zdaniem kucharzy, jak również wielu babć i mam, sklepowe produkty zawierają zwykle niewielkie ilości maku. W ich składzie znajduje się za to przede wszystkim woda, a czasem też substancje dodatkowe w postaci aromatów, barwników i konserwantów, które mają zachować pożądaną konsystencję i smak.
Własnoręcznie przygotowana masa makowa jest przede wszystkim bogata w kluczowy składnik tego wypieku – mak, który możesz swobodnie urozmaicić. Jeśli decydujesz się na masę makową ze sklepu, udaj się tam, gdzie będzie jej duży wybór i uważnie przejrzyj składniki wypisane na puszcze, by wybrać najlepszą.
Ciasto drożdżowe – co lubi, a czego nie lubi?
By zrobić pyszny makowiec zawijany, oprócz masy makowej musisz zwrócić uwagę na drugi niezbędny składnik tego wypieku. Ciasto drożdżowe może być nieco kapryśne. Bez odpowiednich warunków przygotowania odmówi współpracy. Na co więc zwrócić uwagę?
Odpowiednia temperatura
Przede wszystkim temperatura wyrastania ciasta powinna być stała. Zaczyn, a potem ciasto drożdżowe przykryj ściereczką. Odłóż je w ciepłe miejsce i pozostaw do rośnięcia. Daj mu czas, a odwdzięczy się, dając Ci delikatne i puszyste ciasto.
Czas wyrabiania
Przygotowanie ciasta drożdżowego wymaga cierpliwości i wytrwałości. Czas wyrabiania nie będzie krótki – może wynosić nawet 15 minut. Ugniataj ciasto do momentu, gdy będzie jednolite i sprężyste. Wtedy uformuj z ciasta kulę, schowaj ją do miski. Teraz tylko przykryj ściereczką i... czas na wzrost!
Użyj większej miski, aby rosnące ciasto drożdżowe nie wyszło poza obręb naczynia.
Wysokiej jakości składniki
Używając zarówno gotowej masy makowej, jak i takiej przygotowanej samodzielnie, musisz zwracać uwagę na jakość składników. Nie inaczej jest w przypadku ciasta drożdżowego.
Świeże, wiejskie jaja - im lepsze, tym lepsze ciasto drożdżowe (zarówno w smaku, jak i w kolorze). Zwróć też uwagę na mleko - może być tłuste, byle było świeże. Do zaczynu dodaj ciepłe mleko, ale uważaj, by nie było gorące. Jeśli chodzi o mąkę, wybieraj te lżejsze rodzaje, na przykład tortową.
Drożdże świeże czy instant?
W wypadku makowca lepiej sprawdzi się baza ze świeżych drożdży. Mogą one być używane do wszystkich rodzajów ciast. Na makowiec zawijany (i nie tylko) nie zaleca się zastępować świeżych drożdży suchymi drożdżami, gdyż ciasto może się kruszyć.
Drożdże instant sprawdzają się świetnie do ciasta, ale do lżejszych wypieków (chałki, bajgle, bułeczki, ciasta z owocami i kruszonką i tym podobne). Jeśli zamierzasz robić ciasto drożdżowe, które będzie musiało "wiele unieść" (ciężkie masy, dużą ilość dodatków), lepiej skorzystaj ze świeżych drożdży.
Jeśli robisz jednak płaski makowiec przełożony mniejszą ilością masy makowej i zwieńczony kruszonką, śmiało możesz skusić się na drożdże instant. Pamiętaj wówczas o proporcji do przepisu – na 25 g drożdży świeżych będziesz potrzebować 7 g drożdży instant. Ich zdecydowanym plusem jest to, że nie trzeba zbyt dużo mieszać i robić rozczynu.
Jeśli chcesz wykorzystać drożdże suszone, dobrze jest namoczyć je w ciepłej wodzie (ciepłe mleko też się sprawdzi), dodać łyżkę cukru i poczekać kilka minut aż zaczną pracować (czyli po prostu aż roztwór zacznie się pienić).
Makowiec zawijany z kandyzowaną skórką pomarańczową? Przygotuj ją w domu!
Jeśli chodzi o makowiec zawijany, świetnie pasuje do niego lukier okraszony skórką pomarańczową. Jej domowe przygotowanie nie trwa długo, a samodzielnie zrobiona skórka będzie bardziej aromatyczna. Taki makowiec zawijany zrobiony "od A do Z" samodzielnie na pewno przyniesie Ci więcej satysfakcji.
Jak zrobić domową kandyzowaną skórkę pomarańczową?
Składniki:
- 6-7 dużych pomarańczy
- około 300-320 g cukru
- kilka łyżek wody
Przygotowanie:
- Wyszoruj dokładnie pomarańcze (możesz użyć do tego szczoteczki lub gąbki). Sparz je wrzątkiem;
- Pozbądź się miąższu z owoców – wyciśnij sok w wyciskarce lub wydrąż go łyżką i zjedz lub użyj do deseru;
- Oczyść wnętrze skórki pomarańczowej z białej części – użyj do tego łyżeczki lub nożyka;
- Pokrój skórkę pomarańczową w kostkę (może być drobna), umieść ją w garnku lub na patelni z szerokim dnem, zasyp cukrem i zamieszaj;
- Wlej 5-6 łyżek wody i smaż skórkę na średnim ogniu. Mieszaj często i dolewaj wodę w razie potrzeby, by cukier się nie skarmelizował;
- Gotową i przestudzoną skórkę wykorzystaj aby udekorować makowiec. Jeśli trochę Ci jej zostanie, przechowuj w słoiczku w ciemnym miejscu.
Tak przygotowaną skórką pomarańczową możesz udekorować ciasto, możesz ją też dodać do masy makowej. Poznaj też inne jej zastosowanie:
- dodawaj ją do napojów (ciepłej herbaty, gorącej czekolady lub grzanego wina);
- dodaj ją do innych ciast (ucierane, piernik, pierniczki);
- dodaj do innych potraw wigilijnych (moczka, kutia, dania z bakaliami).
Co na wierzch oprócz lukru?
Chcesz udekorować swój makowiec w ładny i smaczny sposób? Poznaj kilka pomysłów jak to zrobić.
Polewa
Jeśli chcesz, możesz polać makowca rozpuszczoną czekoladą. Możesz też wspiąć się na szczyt kulinarnych umiejętności i przygotować niepowtarzalną, przepyszną polewę, którą zachwyci się Twoja rodzina i bliscy. Polewy możesz robić w różnych wariantach. Poznaj kilka z nich.
Klasyczna polewa z masłem i kakao
Najbardziej podstawowy przepis składa się z trzech składników.
Przygotuj:
- 200 g masła
- 70-100 g kakao Ciemnego z Ghany E.Wedel (w zależności od tego, jak gęstą polewę chcesz uzyskać)
- 180-200 g cukru pudru (stosownie do preferencji)
Wykonanie:
- Masło roztop w rondelku z grubym dnem i dokładnie wymieszaj razem z cukrem pudrem (gdy go przesiejesz, łatwiej uzyskasz gładką konsystencję polewy);
- Dodawaj stopniowo kakao do uzyskania pożądanej gęstości. Nie dopuść do wrzenia;
- Zdejmij polewę z ognia i po ostudzeniu udekoruj nią ciasto.
Taką polewę możesz wykorzystać do polania całej powierzchni makowca i mieć pewność, że nie będzie zbyt gruba po zastygnięciu.
Polewa czekoladowa ze śmietanką
Kolejny wariant to polewa, która zastyga i tworzy już nieco twardszą skorupkę na wierzchu ciasta. Zawiera też największy klasyk cukiernictwa – czekoladę. Jak ją przygotować?
Składniki:
- 160 g czekolady Lekko Gorzkiej 50% E.Wedel
- 130 ml śmietanki kremówki
Przygotowanie:
- Połam czekoladę na kawałki;
- Umieść w kąpieli wodnej śmietankę i kawałki czekolady. Mieszaj do całkowitego rozpuszczenia, aż składniki się ładnie połączą;
- Odstaw polewę do wystygnięcia. Zanim stężeje, udekoruj nią ciasto.
Jeśli chcesz, by czekolada okryła całą powierzchnię makowca, nie rezygnuj z dodatku śmietanki. Dzięki niej polewa będzie bardziej giętka, elastyczna, Twój makowiec zawijany będzie się łatwo kroić, a polewa nie będzie się kruszyć.
Inne polewy z czekoladą
Składniki do polewy możesz dowolnie zamieniać. Tak oto zamiast czekolady lekko gorzkiej możesz użyć czekolady mlecznej, białej, karmelowej lub... bardziej gorzkiej. Jeśli używasz czekolady mlecznej, możesz pogłębić nieco jej smak łyżką kakao.
Zamiast śmietanki możesz wykorzystać inne tłuszcze, takie jak masło, margaryna lub olej kokosowy. Wybieraj stosownie do swoich potrzeb i preferencji.
Samą polewę również możesz "wzbogacić" posiekanymi orzechami, płatkami migdałów, wiórkami kokosowymi lub... klasycznie, skórką pomarańczową. Wszystkie te dodatki możesz wrzucić do polewy jeszcze w kąpieli wodnej, możesz też nimi posypać zastygającą polewę.
Alternatywne sposoby na makowiec
Tradycyjny makowiec zawijany to pyszny klasyk. Jeśli chcesz jednak trochę poszaleć, możesz go zrobić w kilku innych postaciach, które są równie pyszne. Bez obaw, w żadnym z tych sposobów nie zabraknie masy makowej!
Makowiec z kruszonką
Do tego wariantu podstawowa lista składników jest taka sama, jak w przepisie na początku tekstu. Różnica leży w wykonaniu. Wyrośnięte ciasto drożdżowe umieść w dwóch keksówkach lub w większej blaszce (możesz też wykorzystać tortownicę o średnicy 26 cm). Posmaruj je białkiem (zadziała jak klej) i rozsmaruj na nim masę makową. Zrób kruszonkę: wymieszaj mąkę, cukier i zimne masło w proporcji 2:1:1. Przykładowo: na 100 g mąki pszennej wykorzystaj 50 g cukru i 50 g masła.
Składniki siekaj nożem do połączenia składników, na koniec możesz jeszcze pougniatać całość palcami dla uzyskania pożądanej konsystencji. Rozsyp kruszonkę po cieście (możesz też ją włożyć na 10 min do zamrażarki i zetrzeć). Piecz w piekarniku nagrzanym do 180°C przez około 30 minut. Po upieczeniu na wierzch możesz przesiać przez sitko cukier puder. Ciasto drożdżowe z makiem gotowe.
Makowiec na kruchym cieście
Jeśli masz ochotę na makowiec, ale brakuje Ci czasu, lub chcesz zrobić go inaczej, jest na to pewien sposób – makowiec na kruchym spodzie. Robi się go szybko i wygląda efektownie. Przygotuj 180 g masła (w temperaturze pokojowej), 250 g mąki pszennej, dwa żółtka i masę makową. Wsyp mąkę do miski, dodaj żółtka i miękkie masło. Składniki wymieszaj i zagnieć ciasto kruche. Rozwałkuj je i wyłóż na blaszkę do tarty, trzymaj w lodówce przez pół godziny.
Po tym czasie spód wysmaruj masą makową z ulubionymi dodatkami. Umieść ciasto w piekarniku nagrzanym do 180°C. Czas pieczenia powinien wynosić około 30 minut. Taki makowiec możesz udekorować kawałkami pomarańczy, orzechami, lukrem, polewą lub czymkolwiek na co masz ochotę.
Możesz też przed pieczeniem posypać go kruszonką lub zrobić więcej kruchego ciasta, pokroić w paski i ułożyć je na wierzchu. By ciasto nie wyschło w piekarniku, możesz je przykryć cienką warstwą startych jabłek.
Kruche ciasteczka z makiem
Jeśli została Ci masa makowa – za dużo, aby dołożyć ją do przygotowanego ciasta, ale na tyle mało, że nie wystarczy jej na kolejne makowce – możesz zrobić ciasteczka.
Przygotuj kruche ciasto. Możesz podzielić je na dwie części i jedną podsypać lekko kakao (najlepiej sprawdzi się kakao ciemne z Ghany E.Wedel) – wówczas otrzymasz dwa warianty smakowe. Na samo wykonanie ciasteczek jest wiele sposobów, oto kilka z nich:
- pierożki – wytnij kółka z ciasta (średnica 10 cm). Na środku umieść niewielką ilość nadzienia i złóż ciasto na pół, na kształt pieroga;
- ciasteczka przekładane – wytnij z ciasta wybrane przez siebie kształty (co najmniej dwa z każdego rodzaju). Połowę posmaruj białkiem na wierzchu i posmaruj masą makową. Każde ciasteczko przykryj kawałkiem ciasta o tym samym kształcie, posmarowanym białkiem od spodu;
- makowe ślimaczki – rozwałkuj kruche ciasto na prostokąt i rozsmaruj na nim masę z maku. Przy obu dłuższych krawędziach zostaw 1 cm bez masy. Wolne krawędzie ciasta posmaruj białkiem. Całość zwiń w rulon i pokrój w plasterki o szerokości ok. 2 cm.
Ciasteczka piecz w piekarniku nagrzanym do 180°C przez 15-25 minut, zależnie od ich wielkości. Gdy ciasto zrobi się rumiane, czas pieczenia dobiega końca.
Takie ciasteczka makowe sprawdzą się świetnie jako dodatek do kawy i herbaty.
Komentarze